Dlaczego warto kupować lokalną żywność? Jak sezonowe owoce i warzywa wpływają na Twoje zdrowie? Poznaj proste zasady zdrowego żywienia!

Po pierwsze owoce i warzywa

Owoce i warzywa powinny zajmować pierwszą pozycję w zbilansowanej diecie. W 2016 roku eksperci z polskiego Instytutu Żywności i Żywienia opublikowali nową Piramidę Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej. Jest to obrazowe przedstawienie, w jakich proporcjach należy spożywać produkty zaklasyfikowane do różnych kategorii. Największa zmiana w stosunku do poprzedniej wersji piramidy to „awans” owoców i warzyw. Stanowią one według najnowszych badań i zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia podstawę zdrowego żywienia. Zajęły miejsce produktów zbożowych, które zostały przesunięte na drugą pozycję. Jak powyższa zasada przekłada się na zawartość naszych talerzy? Owoce i warzywa powinny stanowić minimum połowę tego, co zjadamy w ciągu dnia. Należy pamiętać o zachowaniu właściwych proporcji: 3/4 powinny stanowić warzywa, 1/4 owoce. Znaczenie ma także częstotliwość spożywania owoców i warzyw.

– Cierpienia wielu chorych można uniknąć. Nauka ma już dziś bardzo mocne dowody na to, że wysokie spożycie warzyw i owoców (powyżej 400 g na osobę dziennie) znacząco zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe i choroby sercowo-naczyniowe, a także wiele innych przewlekłych chorób niezakaźnych, takich jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca i otyłość. Ważna jest jednak nie tylko ilość, lecz także częstotliwość spożywania warzyw i owoców. Według najnowszych doniesień naukowych codzienne spożywanie 1–3 porcji owoców i warzyw zmniejsza o 14 proc. ryzyko zachorowania na nowotwór i przedwczesnego zgonu z powodu udaru mózgu czy zawału serca, podczas gdy spożywanie 5–7 porcji ogranicza takie ryzyko już o 36 proc., a spożywanie ponad 7 porcji dziennie powoduje spadek takiego ryzyka aż o 42 proc. (za porcję uznaje się ilość odpowiadającą 80–100 g) – mówi prof. Mirosław Jarosz, dyrektor Instytutu Żywności i Żywienia.

Prosta zasada – 5 porcji owoców i warzyw dziennie – wpływa na poprawę zdrowia oraz poziom sił witalnych.

Sezonowe, lokalne owoce i warzywa

Zasada sezonowości mówi, że powinniśmy jeść owoce i warzywa pochodzące z lokalnych upraw, które dorastają i dojrzewają w aktualnej porze roku. Sezonowa żywność ze względu na krótki czas przechowywania jest bogata w walory smakowe i składniki odżywcze.

Z pojęciem sezonowości nieodłącznie wiąże się lokalność produktów spożywczych. Żywność lokalna, to taka, która była uprawiana i przetworzona w najbliższej okolicy. „Najbliższa okolica” jest różnie definiowana – zwykle przyjmuje się odległość 50 kilometrów. Lokalne produkty są świeże i zawierają mniej konserwantów. Zwykle nie są poddawane zabiegom, które stosuje się w przypadku żywności importowanej z dalekich zakątków świata tj.: lekkie podmrażanie, woskowanie, napromieniowanie, kąpanie w specjalnych roztworach.

Kupuj lokalne produkty

Czy wiesz, że zakupy lokalnych produktów przyczyniają się do ochrony środowiska? Wraz z rozwojem globalnego rynku żywności powstało pojęcie żywnościokilometrów (ang. foodmiles). Jest to odległość, jaką pokonuje produkt, zanim trafi na talerz konsumenta. Więcej żywnościokilometrów to więcej konserwantów, więcej CO2 w atmosferze oraz więcej hałasu i wypadków komunikacyjnych. Dlatego kupując lokalnie, nie tylko jesz zdrowiej – jesteś świadomym konsumentem, który dba o swoje otoczenie. Idea lokalności jest przyjazna dla drobnych rolników i hodowców, którzy mogą oferować swoje produkty z wyłączeniem licznych pośredników. W efekcie więcej pieniędzy zostaje u producentów, co przyczynia się do rozwoju całego regionu.

Sandomierskie owoce i warzywa

Jakie owoce i warzywa są uprawiane na Ziemi Sandomierskiej? Które produkty warto kupować, by jeść zdrowo, chronić środowisko i wspierać rozwój lokalny?

Wśród owoców prym wiodą jabłka, w całym kraju znane są również sandomierskie morele oraz wiśnia nadwiślanka. W regionie uprawia się także śliwki, gruszki oraz czarną porzeczkę. Najpopularniejsze warzywa to pomidory, kapusta, buraki, marchew i cebula. W jakich okresach najlepiej kupować poszczególne produkty?

Jabłka, gruszki, kapusta, buraki, marchew i cebula są dostępne przez cały rok. Już w kwietniu zaczyna się sezon na pomidory, jednak najsmaczniejsze dojrzewają latem – w lipcu, sierpniu i na początku września. Do lipca trzeba poczekać na pierwsze morele, wiśnie i czarną porzeczkę. Śliwki w zależności od odmiany dojrzewają od czerwca do października.

Na zdrowie

Owoce i warzywa stanowią podstawę zdrowego żywienia. Jakie są mocne punkty produktów dostępnych na sandomierskim rynku?

Jabłka znane są przede wszystkim z wysokiej zawartości błonnika – zmniejszają wchłanianie cholesterolu, skutecznie chronią przed miażdżycą i zawałem. Eksperci z Uniwersytetu w Oxfordzie obliczyli, że gdyby każdy człowiek po 50 roku życia codziennie zjadał jedno jabłko, w samej Wielkiej Brytanii można by uniknąć co roku tysięcy zgonów spowodowanych zawałem serca i udarem.

Najmocniejsza strona moreli to wysoka zawartość beta karotenu – żółtego barwnika, który jest silnym przeciwutleniczem i opóźnia proces starzenia się organizmu. Morele mają także dobroczynny wpływ na wzrok i kondycję skóry. Również wiśnie bogate są w przeciwutleniacze, w efekcie neutralizują wolne rodniki, chronią organizm przed nowotworami i procesem starzenia. Co więcej, wiśnie w cudowny sposób wspomagają pracę serca, a sok z tych owoców dzięki zawartości melatoniny pomaga w walce z bezsennością. Na poprawę samopoczucia warto sięgnąć po śliwki – zawarte w nich witaminy z grupy B wpływają kojąco na układ nerwowy. Śliwki, dzięki zawartości pektyny, znane są też z właściwości przeczyszczających układ pokarmowy – pomagają pozbyć się nagromadzonego w komórkach tłuszczu i cholesterolu.

Czarne porzeczki to doskonałe źródło naturalnej witaminy C – zawierają jej 4 razy więcej niż pomarańcze. 100 gram, czyli garść czarnych porzeczek, pokrywa 258% dziennego zapotrzebowania na tę witaminę! Natomiast dla naszych szarych komórek zbawienna jest gruszka – na tle innych owoców wyróżnia się wysoką zawartością boru, który poprawia koncentrację. Podobnie jak jabłka i wiśnie – ma pozytywny wpływ na działanie mięśnia sercowego.

Wyjątkowe składniki znajdują się także w warzywach Ziemi Sandomierskiej. Pomidory to bezcenne źródło potasu, który jest niezbędny do właściwego funkcjonowania systemu nerwowego oraz pracy mięśni. Kapusta jest bogata w mikroelementy – leczy choroby stawów, pozytywnie wpływa na kondycję skóry, włosów i paznokci. Sok z kapusty wzmacnia odporność organizmu, pomaga również w leczeniu anemii. Przydatne w walce z anemią są także buraki, które mają szereg właściwości leczniczych. Zawarta w nich betanina, której zawdzięczają swój piękny kolor, jest silnym antyutleniaczem o działaniu przeciwnowotworowym. Marchew, podobnie jak morele, jest bogata w beta-karoten, który wzmacnia odporność, zapewnia prawidłowe funkcjonowanie wzroku oraz opóźnia pojawienie się zmarszczek. Cebula to z kolei sprawdzony sposób na przeziębienie – zawarte w niej minerały – fosfor, magnez, siarka, cynk i krzem – wzmacniają ogólną odporność organizmu. Regularnie spożywana cebula i czosnek obniżają ryzyko zachorowania na raka jelita grubego, jamy ustnej, gardła, nerek i jajników. Należy wspomnieć także o wpływie cebuli na układ krążenia – skutecznie rozrzedza krew, przeciwdziałając powstawaniu zakrzepów, przyczynia się do obniżenia ciśnienia.

W naturalnych owocach i warzywach znajduje się mnóstwo cennych substancji niezbędnych do zdrowego życia. Warto kupować produkty sezonowe, które są świeże i bogate w składniki odżywcze. Wybierając produkty lokalne, jemy zdrowo, chronimy środowisko i wspieramy rozwój lokalny.